Ինչու՞ է երկաթն այդքան կարևոր
Երկաթն ունի առանցքային կարևորություն երեխայի աճի և զարգացման մեջ: Այն նշանակալի դեր է խաղում մարդու օրգանիզմում, քանի որ մասնակցում է նյութափոխանակության կարգավորմանը, թթվածնի տեղափոխմանը, հյուսվածքային շնչառությանը և ազդում է իմունաբանական կայունության վրա: Եթե երեխան երկաթի պակաս ունի, նրա մոտ կարող է զարգանալ երկաթի անբավարարություն: Երկաթի անբավարարությունը կարող է տարբեր մակարդակներ ունենալ և տատանվել պաշարների սպառումից մինչև երկաթպակասային (երկաթդեֆիցիտային) սակավարյունություն, որի դեպքում արյան մեջ պակասում են անհրաժեշտ քանակությամբ առողջ էրիթրոցիտները՝ արյան կարմիր բջիջները: Չբուժվելու դեպքում երկաթի անբավարարությունը կարող է ֆիզիկական և մտավոր թերզարգացման պատճառ դառնալ:
Ի՞նչ է հեմոգլոբինը
Հեմոգլոբինը էրիթրոցիտներում՝ արյան կարմիր բջիջներում պարունակվող սպիտակուց է: Այն կազմում է էրիթրոցիտների 98%-ը: Էրիթրոցիտների հիմնական ֆունկցիան է թթվածնի տեղափոխումը թոքերից հյուսվածքներ և ածխաթթու գազի փոխադրումը հյուսվածքներից թոքեր: Երբ էրիթրոցիտներում նվազում է հեմոգլոբինի մակարդակը, ապա նվազում է նրանց թթվածին և ածխաթթու գազ փոխադրելու ընդունակությունը: Երբ օրգանիզմում երկաթի պաշարները սպառվում են, վատանում է հեմոգլոբինի սինթեզը և հեմոգլոբինի մակարդակը սկսում է իջնել: Սակավարյունության ամենատարածված տեսակը երկաթպակասային սակավարյունությունն է, երբ երկաթի պակասը օրգանիզմում հանգեցնում է հեմոգլոբինի կառուցվածքի խանգարմանը:[i]
Ի՞նչ է երկաթի անբավարարությունը և սակավարյունությունը
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) երկաթի անբավարարությունը սահմանում է հետևյալ սանդղակի օգնությամբ՝
Հեմոգլոբինի մակարդակը և հեմատոկրիտի թվի սահմանային արժեքները սակավարյունության ախտորոշման համար | ||
ՏԱՐԻՔԸ ԿԱՄ ՍԵՌԸ | ՀԵՄՈԳԼՈԲԻՆԸ (ԳՐ/Լ) | ՀԵՄԱՏՈԿՐԻՏԻ ԱՐԺԵՔԸ |
6 ամսականից մինչև 5 տարեկան | 110 | 33 |
5-11 տարեկան | 115 | 34 |
12-13 տարեկան | 120 | 36 |
Ոչ հղի կանայք | 120 | 36 |
Հղի կանայք | 110 | 33 |
Տղամարդիկ | 130 | 39 |
Աղբյուրը՝ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն |
Հիմնվելով վերոհիշյալ աղյուսակի վրա՝ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը սահմանում է սակավարյունության հետևյալ երեք մակարդակները՝
Սակավարյունության դասակարգումը և հեմոգլոբինի համապատասխան մակարդակը | |
ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ | ՀԵՄՈԳԼՈԲԻՆԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿ (ԳՐ/Լ) |
Ծանր | 70-ից ցածր |
Միջին | 100-ից ցածր՝ 6 ամսականից մինչև 5 տարեկան երեխաների դեպքում90-ից ցածր՝ 6 ամսականից փոքր երեխաների դեպքում |
Թեթև | 100-110 |
Աղբյուրը՝ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն |
Հայաստանում մանկաբույժներն օգտվում են հետևյալ սանդղակից երեխաների մոտ արյան հեմոգլոբինի նվազագույն նորմալ շեմը սահմանելու համար՝
Պերիֆերիկ (մազանոթային) արյան հեմոգլոբինի նվազագույն նորմալ չափանիշները երեխաների մոտ | |||
ՏԱՐԻՔ | ՀԵՄՈԳԼՈԲԻՆ | ||
միավոր | Գ/% | Գ/Լ | |
1 շաբ. | 81 | 13.5 | 135 |
1 ամս. | 66 | 11.0 | 110 |
2 ամս. | 57 | 9.5 | 95 |
3-5 ամս. | 60 | 10.0 | 100 |
6 ամս. – 4 տ. | 66 | 11.0 | 110 |
5 -11 տ. | 69 | 11.5 | 115 |
12-14 տ.տղաներ աղջիկներ | 75 72 | 12.5 12.0 | 125 120 |
> 14 տ.տղաներ աղջիկներ | 78 72 | 13.0 12.0 | 130 120 |
Ո՞ր երեխաներն են, որ երկաթի անբավարարության և դրանով պայմանավորված սակավարյունության ավելի բարձր ռիսկ ունեն: Երկաթպակասային սակավարյունության ռիսկային խմբում են՝
- վաղաժամ ծնված երեխաները: Երեխաների օրգանիզմում երկաթի պաշարի 80% ձևավորվում է հղիության երրորդ եռամսյակում, և որքան երեխան ավելի շուտ է ծնվում, այնքան ավելի քիչ են նրա ներարգանդային շրջանում ձեռքբերված երկաթի պաշարները (Baker RD et al 2010),
- երեխաները, որոնք ծնվել են 2500 գրամից ցածր քաշով (Dewey KG et al 2008): Որոշ աղբյուներում նշվում է 3000 գրամը,
- պատշաճ բուժում չստացող շաքարախտով հիվանդ մայրերի երեխաները (Baker RD et al 2010),
- այն երեխաները, որոնք բացառապես կրծքով են սնվում, սակայն որոնք աճում են շատ ավելի կտրուկ չորս ամսականից հետո (Marques RF et al 2014),
- հղիության ժամանակ սակավարյունություն ունեցող մայրերի երեխաները,
- կյանքի առաջին տարվա ընթացքում կովի կաթով, այլ ոչ թե կրծքով կամ կաթնախառնուրդով սնվող երեխաները,
- ծանր սոցիալ-տնտեսական վիճակ ունեցող ընտանիքում ծնված երեխաները:[i]
Որոշ հետազոտություններ ցույց են տալիս, որ այն երեխաները, որոնց պորտալարը կտրվել է ծնվելուց մի քանի րոպե ուշ, 4, 6 և 8 ամսականում սակավարյունության ավելի ցածր ռիսկ են ունենում:[ii]
Հիշեք. երեխայի ռիսկային խմբում գտնվելը ավտոմատ կերպով չի նշանակում, որ պետք է ավելի շուտ սկսել հավելյալ սնունդը: Նման դեպքերում երեխայի կյանքի առաջին վեց ամիսների ընթացքում երկաթի հավելումները ավելի նախընտրելի են, քան հավելյալ սնունդը:[iii] Մյուս կողմից, առաջին վեց ամիսների ընթացքում երկաթի հավելումների կամ երկաթով հարստացված սննդի ներմուծումը երեխայի սննդակարգ իջեցնում է երեխայի երկաթ յուրացնելու կարողության արդյունավետությունը, այնպես որ նման հավելումի նշանակումը պետք է հիմնավորված լինի մանկաբույժի կողմից: [iv]
Պետք է նշել, որ բացի երկաթի անբավարարությունից, սակավարյունությունը կարող է նաև այլ պատճառներ ունենալ, ներառյալ՝
- Սնվելու գործոններով պայմանավորված սակավարյունություն, երբ սննդի մեջ պակասում են այնպիսի սննդանյութեր, ինչպիսին են վիտամին A, ֆոլաթթուն, վիտամին В12, վիտամին С, վիտամին B2 և պղինձը:
- Կապարի նույնիսկ ամենաքիչ քանակությունը կարող է խոչընդոտել հեմի սինթեզին և սակավարյունության պատճառ դառնալ:
- Շրջակա միջավայրի արդյունաբերական կամ գյուղատնտեսական աղտոտմամբ է պայմանավորված ապլաստիկ սակավարյունությունը:
- Քրոնիկ/համակարգային բորբոքումներով պայմանավորված սակավարյունություն:
- Ժառանգական հիվանդություններով՝ հեմոգլոբինոզներով պայմանավորված սակավարյունություն:
Ինչպե՞ս է երկաթ ստանում կրծքով կերակրվող երեխան
Մայրական կաթում երկաթի պարունակությունը համեմատաբար քիչ է: Պարզապես այն շատ ավելի լավ է յուրացվում, քան կաթնախառնուրդում կամ կովի կաթում պարունակվող երկաթը: Կյանքի առաջին ամիսներին երեխան մայրական կաթից ստանում է մոտավորապես 0,35 մգ/լ երկաթ, եթե օրվա մեջ խմում է 0,78լ մայրական կաթ: Եվ սա այն դեպքում, երբ երեխայի օրական անհրաժեշտ չափաբաժինը 0,27մգ է: Աճին զուգահեռ մեծանում է երեխայի երկաթի անհրաժեշտությունը՝ կյանքի երկրորդ կիսամյակում հասնելով օրական 11 մգ-ի: Երկաթի պահանջն աճում է աստիճանաբար:
Երկաթի պարունակությունը և յուրացումը | |||
Պարունակությունը (մգ/100գ) | Յուրացումը(%) | Յուրացվող քանակը(մգ/100գ) | |
Կովի կաթ | 0,02 | 10 | 2 |
Եփած բրինձ | 0,40 | 2 | 8 |
Գազար | 0,5 | 4 | 20 |
Կրծքի կաթ | 0,04 | 50 | 20 |
Երկաթով հարստացված մանկական կաթնախառնուրդ | 0,6 | 20 | 120 |
Երկաթով հարստացված ցորենի ալյուր | 1,65 | 20 | 330 |
Տավարի միս | 1,2 (հեմային)1,8 (ոչ հեմային) | 238 | 460 (ընդհանուր) |
Երկաթով հարստացված հացահատիկային կուլտուրաներ | 12,0 | 4 | 480 |
Աղբյուրը՝ http://materinstvo.ru/art/2134 |
Երեխան ծնվում է երկաթի լավ պաշարով, որը նա հասցրել է կուտակել ներարգանդային շրջանում: Սակայն գալիս է մի պահ, երբ այդ պաշարները սպառվում են, և երեխային անհրաժեշտ է լինում ավելի շատ երկաթ, քան նա կարող է ստանալ կրծքի կաթից: Հարցը կայանում է նրանում, թե ե՞րբ է գալիս այդ պահը:
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը գրում է՝ “Չնայած մայրական կաթում երկաթի համեմատաբար քիչ պարունակությանը, որը, չնայած դրան, տարբերվում է ավելի բարձր կենսաբանական հասանելիությամբ, ծնվելու պահին մարմնի նորմալ զանգված ունեցող այն երեխաներին, որոնք իրենց կյանքի առնվազն առաջին չորս ամիսների ընթացքում սնուցվել են բացառապես կրծքի կաթով և շարունակում են կրծքով սնուցվել ըստ պահանջի, երկաթպակասային սակավարյունություն չի սպառնում մինչև 9 ամսական դառնալը: Կրծքի կաթում երկաթի պարունակությունը պայմանավորված չէ մոր օրգանիզմում երկաթի քանակով և շատ քիչ ազդեցություն ունի մոր սննդակարգում երկաթի քանակությունից:”[v] Սակայն մոր սակավարյունությունը կարող է քչացնել մոր կաթնարտադրությունը:[vi]
Մի քանի խոսք կերակրող մոր երկաթի պաշարների մասին: Տարածված կարծիք է, թե կանայք ավելի շատ երկաթի պահանջ ունեն, երբ կերակրում են: Չնայած կերակրող կանայք կարող են երկաթի պակաս ունենալ, դրա պատճառը, ամենայն հավանականությամբ, ծննդաբերության ժամանակ արյան կորուստն է: Մեկ այլ պատճառ կարող է լինել այն, որ հղիության երրորդ եռամսյակում մայրն իր երեխային է փոխանցում երկաթի մեծ քանակություն: Եթե այս շրջանում մոր սննդակարգը երկաթով հարուստ չէ, նրա մոտ կարող է զարգանալ երկաթպակասային սակավարյունություն:
Եթե նոր ծննդաբերած մոր հեմոգլոբինը 110 գ/լ-ից ցածր չէ, երկաթով հարուստ սննդակարգը, որն ընդգրկում է կարմիր միս, վիտամին C-ով և բետա-կարոտինով հարուստ թարմ մրգեր և բանջարեղեն, նրան կարող է տալ երկաթի բավարար քանակ իր և երեխայի երկաթի պահանջները հոգալու համար: [vii]
Առողջապահության համաշխարհային կամզակերպությունը նշում է՝ “Մոր մոտ ցածր հեմոգլոբինը և սակավարյունությունը հակացուցում չեն կրծքով կերակրելու համար: Փաստորեն, կրծքով կերակրելու դեպքում մոր օրգանիզմը ավելի քիչ երկաթ է կորցնում, քան դաշտանի ժամանակ: Այսպիսով, կրծքով կերակրումն օգնում է կանխարգելել սակավարյունությունը, և սակավարյունություն ունեցող մայրերին խորհուրդ է տրվում շարունակել կրծքով կերակրումը:”[viii]
Երկաթի յուրացումը
Սննդի մեջ լինում է երկու տեսակի երկաթ՝ հեմային և ոչ հեմային, որոնց յուրացման մեխանիզմները տարբեր են: Հեմային երկաթը առկա է մսի, հատկապես՝ լյարդի և ձկան հեմոգլոբինում և միոգլոբինում: Մսի հեմային երկաթի յուրացման միջին ցուցանիշը 25% է: Հեմային երկաթի դեպքում սննդի այլ բաղադրիչները քիչ են ազդում դրա յուրացման վրա:
Սննդի մեջ պարունակվող երկաթը հիմնականում ոչ հեմային երկաթ է: Ոչ հեմային երկաթի յուրացումն ավելի ցածր է, քան հեմային երկաթինը, սակայն երկաթի անբավարարություն ունեցող մարդիկ ավելի շատ են յուրացնում ոչ հեմային երկաթ: Բացի դրանից, ոչ հեմային երկաթի յուրացումը կախված է ստամոքսում նրա քայքայումից, որը իր հերթին պայմանավորված է նրանով, թե բացի այդ երկաթից մարդու ստամոքսում ինչ այլ սննդանյութեր են գտնվում:
Ոչ հեմային երկաթի յուրացումը խանգարող և արագացնող սննդամթերքներ | ||
Մթերքներ | Ազդեցության մակարդակը | Ակտիվ բաղադրիչը |
Խանգարող…………………………………………………………………………………………………………………………… | ||
Ամբողջ հացահատիկներ և եգիպտացորեն | — | Ֆիտատ |
Թեյ, կանաչ տերևներով բանջարեղեն | — | Պոլիֆենոլներ |
Կաթ, պանիր | — | Կալցիում + ֆոսֆատ |
Սպանախ | Պոլիֆենոլներ, օքսոլինաթթու | |
Ձու | – | Ֆոսֆոպրոտեին, ալբումին |
Հացահատկեղեն | – | Սննդային թելիկներ |
Արագացնող…………………………………………………………………………………………………………………………. | ||
Լյարդ/միս/ձուկ | +++ | Մսի գործոնը |
Նարինջ, տանձ, խնձոր | +++ | Վիտամին C |
Սալոր, բանան | ++ | Վիտամին C |
Ծաղկակաղամբ | ++ | Վիտամին C |
Կանաչ հազար, պոմիդոր, կանաչ պղպեղ, վարունգ | + | Վիտամին C |
Գազար, կարտոֆիլ, բազուկ, դդում, բրոկոլի, պոմիդոր, կաղամբ | ++/+ | Լիմոնի, խնձորի և գինու թթուներ |
Կեֆիր, թթու կաղամբ | ++ | Թթուներ |
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն[ix] |
Ոչ հեմային երկաթի ավելի լավ յուրացման համար, խորհուրդ է տրվում այն օգտագործել խթանիչ սննդամթերքի հետ միաժամանակ: Ամենաուժեղ խթանիչներից են թարմ մրգերում և բանջարեղենում պարունակվող վիտամին С-ն և ֆերմենտավորված սննդամթերքները, օրինակ՝ կեֆիրը և թթու կաղամբը: Երկաթի յուրացման խոչընդոտում է թեյի մեջ պարունակվող պոլիֆենոլ տանինը: Շատ եվրոպական և կենտրոնական ասիական երկրներում տարածված սովորույթ է վաղ մանուկ հասակում երեխաներին թեյ տալը, որը նպաստում է երկաթի անբավարարության զարգացմանը:
Ինչպե՞ս կանխել երկաթի անբավարարությունը կրծքով կերակրվող երեխաների մոտ
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը երեխաների մոտ երկաթի անբավարարության կանխարգելման համար տալիս է հետևյալ խորհուրդները՝
- Մոտավորապես վեց ամսականում հավելյալ սնունդ սկսելիս կարևոր է, որ երեխայի սննդակարգում ընդգրկվեն սննդամթերքներ, որոնք հարուստ են երկաթով: Դրանցից են՝ լյարդը, միսը, ձուկը և լոբազգիները կամ երկաթով հարստացված հավելյալ սնունդը:
- Երկաթպակասային սակավարյունության կարևոր ռիսկային գործոններից է ոչ ադապտացված կովի կաթի և կաթնամթերքի ժամանակից շուտ ներմուծումը երեխայի սննդակարգ: Այդ պատճառով պետք է խուսափել մինչև 9 ամսական երեխաներին ոչ մոդիֆիկացված կովի կաթ տալուց:
- Քանի որ թեյի բոլոր տեսակները (և՛ սև, և՛ կանաչ) և սուրճը խանգարում են երկաթի յուրացմանը, անհրաժեշտ է խուսափել երեխային թեյ կամ սուրճ տալուց մինչև նրանց 24 ամսական դառնալը: Դրանից հետո անհրաժեշտ է խուսափել երեխային թեյ կամ սուրճ տալուց ուտելու ընթացքում:
- Երեխաների մոտ երկաթի անբավարարությունը կանխելու հարցում կարևոր նշանակություն ունի այն, թե որքան երկաթի պաշար ունեն նրանք ծնվելու պահին: Երեխաների մոտ երկաթի անհրաժեշտ պաշար ձևավորելու համար հղիության ընթացքում մայրը պետք է օգտագործի երկաթով հարուստ սնունդ: Ծննդաբերության ժամանակ խորհուրդ չի տրվում սեղմել և կապել երեխայի պորտալարը քանի դեռ այն չի դադարել բաբախել:[x]
Դուք կարող եք կանխել երկաթպակասային սակավարյունությունը “խելոք” սննդային ընտրություններ կատարելով: Շատ ավելի ցանկալի է երկաթ ստանալ երկաթով հարուստ սննդի միջոցով, քան երկաթի հավելում ընդունելով, քանի որ վերջինս կարող է մարսողության խնդիրներ առաջացնել: Ահա մի քանի խորհուրդ, թե ինչպես կարող եք բավարար քանակով երկաթ ապահովել ձեր ընտանիքի սննդակարգում:
- Կերակրեք կրծքով որքան հնարավոր է երկար: Կրծքով կերակրվող երեխաները չորսից վեց ամսականում ավելի բարձր հեմոգլոբին ունեն քան երկաթով հարստացված կաթնախառնուրդով սնվող երեխաները: Կրծքով կերակրվող երեխաներն ապահոված են երկաթի բավարար պաշարով մինչև ինը ամսական դառնալը: Շարունակեք երեխային կերակրել կրծքով հավելյալ սնունդ սկսելուց հետո:
- Արհեստական սնուցման դեպքում ընտրեք երկաթով հարստացված կաթնախառնուրդ: Շարունակեք երեխային տալ նման կաթնախառնուրդ մինչև մեկ տարեկան դառնալը կամ քանի դեռ նա չի ուտում բավարար քանակի երկաթով հարուստ հավելյալ սնունդ:
- Հետաձգեք փոքր երեխաներին կովի կաթ տալը, սահմանափակեք դրա քանակը տարիքով ավելի մեծ երեխաների դեպքում: Խորհուրդ է տրվում խուսափել մեկ տարեկանից փոքր երեխաներին կովի կաթ տալուց:
- Ճիշտ համատեղեք սննդամթերքները: Վիտամին C-ով հարուստ և երկաթի լավ աղբյուր հանդիսացող սննդամթերքները միաժամանակ օգտագործելը կօգնի ավելի լավ յուրացնել երկաթը:
- Պարբերաբար օգտագործեք սալորաչրի հյութ, որը հարուստ է երկաթով:
- Կարտոֆիլը խաշելիս կամ տապակելիս մի մաքրեք կեղևը: Եթե ցանկանում եք, ապա պատրաստելուց հետո կարող եք ուտել նաև կարտոֆիլի կեղևը, որը հինգ անգամ ավելի շատ երկաթ է պարունակում, քան կարտոֆիլի միջուկը:
- Ուտելիքը պատրաստեք երկաթից ամաններում: Նման ամաններում ուտելիք պատրաստելիս թթվային սննդամթերքներ՝ պոմիդոր, քացախ, կարմիր գինի, լիմոն և այլն օգտագործելը կարող է ավելացնել երկաթի պարունակությունը վերջնական ուտելիքում:[xi]
Ի՞նչ անել, եթե երեխան երկաթի անբավարարություն ունի
Ե՞րբ է պետք անհանգստանալ երեխայի հեմոգլոբինի հետազոտության արդյունքներից: Եկեք քննարկենք մինչև հինգ տարեկան երեխաների հեմոգլոբինի հետազոտությունների արդյունքները:
Եթե հետազոտության արդյունում երեխայի հեմոգլոբինի մակարդակը 110 գ/լ է, անհանգստանալու կարիք չկա: Հեմոգլոբինի 100-ից 110 գ/լ-ի դեպքում պետք է ուշադիր լինել երեխայի սննդակարգի նկատմամբ:
Եթե երեխան վեց ամսականից մեծ չէ և սնուցվում է կրծքի կաթով, իրեն նորմալ է զգում, չունի թուլություն, շուտ չի հոգնում, չունի գլխապտույտներ, ախորժակի անկում, նորմալ աճում և զարգանում է, ապա սակավարյունության զարգացման հավանականությունը մինիմալ է: Սակայն մի առ ժամանակ հետո ցանկալի է նորից ստուգել երեխայի հեմոգլոբինը: Եթե երեխան սնվում է արհեստական կաթնախառնուրդով, ապա մանկաբույժի հետ քննարկելուց հետո կարելի է փորձել մեկ այլ՝ երկաթի ավելի բարձր մակարդակ ունեցող կաթնախառնուրդ:
Ավելի մեծ տարիքի երեխայի դեպքում կարելի է փորձել բարձրացնել հեմոգլոբինի ցուցանիշը սննդակարգի կարգավորման միջոցով:
Երկաթով առավել հարուստ սննդամթերքներ[xii] | |
Կարմիր և սպիտակ միս, ձկնեղեն | Բանջարեղեն |
Հորթի լյարդ | Լոբի |
Հավի լյարդ | Սիսեռ |
Տավարի լյարդ | Հում արտիշոկ |
Տավարի աղացած միս | Կարտոֆիլ |
Գառ | Դդում |
Հնդկահավ | Թթու կաղամբ |
Հավ | Կանաչ ոլոռ |
Հորթի միս | Ոսպ |
Խոզի միս | Գարի |
Թունա | Քաղցր կարտոֆիլ |
Խեցեմորթներ (ծովախեցգետին, ոստրե) | Լոլիկ, տոմատի մածուկ, տոմատի սուս |
Կանաչեղեն | Սունկ |
Սպանախ, բազուկի կանաչ տերև, մաղադանոս | Բրոկոլի |
Մրգեր և հյութեր | Հացահատիկ և շիլաներ |
Դեղձ (չիր) | Մակարոնեղեն |
Սալորի հյութ | Հաց (սպիտակ) |
Ծիրան (չիր) | Հաց (ամբողջ ցորենից) |
Թուզ | Երկաթով հարստացված շիլաներ |
Չամիչ | Վարսակի շիլա |
Այլ | |
Ընդեղեն (նուշ, արախիս) | Դդումի սերմ |
Տոֆու (պինդ) | Ձվի դեղնուց |
Արևածաղկի սերմ |
Հիշեք. վերոհիշյալ սննդամթերքների ներմուծումը երեխայի սննդակարգ պետք է լինի աստիճանաբար: Սննդամթերքներները ներմուծելիս պետք հաշվի առնել երեխայի տարիքը:
Եթե հեմոգլոբինի ցուցանիշը 100 գ/լ-ից ցածր է, իսկ կրծքով սնվող մինչև վեց ամսական երեխաների մոտ 90 գ/լ-ից ցածր, ապա հնարավոր չէ խուսափել բուժումից: Սակայն նման դեպքերում ցանկալի է հաշվի առնել երեխայի արյան ընդհանուր հետազոտության արդյունքները, քանի որ սակավարյունության ոչ բոլոր տեսակներն են բուժվում երկաթի հավելում նշանակելով: Մասնավորապես, գունային ցուցանիշը ցույց կտա, թե արդյոք սակավարյունությունը պայմանավորված է երկաթի պակասով, թե մեկ այլ գործոնով: Եթե սակավարյունությունը երկաթպակասային է, ապա Գունային ցուցանիշը պետք է լինի 0,85-ից ցածր: Եթե կա և՛ սակավարյունություն, և՛ ցածր գունային ցուցանիշ, ապա միայն սննդակարգի փոփոխմամբ սակավարյունությունը բուժել հնարավոր չէ:[xiii]
Հիշեք. Մոր կողմից ընդունվող հավելյալ երկաթը չի բարձրացնում կրծքի կաթում երկաթի պարունակությունը, նույնիսկ եթե մայրը սակավարյունություն ունի: Մոր կողմից ընդունվող երկաթի հավելումները կարող են փորկապություն առաջացնել կրծքով կերակրվող երեխայի մոտ:[xiv]
Այսպիսով, նշենք երեք քայլ, որով կարող եք բուժել ձեր երեխայի սակավարյունությունը:
- Քայլ 1: Սննդակարգի կարգավորումով երեխայի սակավարյունությունը բուժելու համար անհրաժեշտ է, որ երեխան օրական ստանա հավելյալ երկաթ իր քաշի յուրաքանչյուր 450 գրամի դիմաց 1մգ հաշվարկով: Կախված նրանից, թե ձեր երեխան որքան հաճույքով է ուտում երկաթով հարուստ սննդամթերք, ձեզ կարող է դժվար լինել ապահովել նման քանակի երկաթ միայն սննդամթերքի միջոցով: Սակայն թեթև սակավարյունության դեպքում դուք կարող եք մի քանի շաբաթ փորձել այն ուղղել սննդակարգը կարգավորելով, և հետո նորից ստուգել հեմոգլոբինը:
- Քայլ 2: Եթե սննդակարգի կարգավորման միջոցով ստացված երկաթը բավարար չէ երեխայի հեմոգլոբինը բարձրացնելու համար, ապա մանկաբույժի նշանակմամբ կարող եք երեխային տալ երկաթի հավելում: Երեխայի երկաթի պաշարները համալրելու համար մանկաբույժը կարող է խորհուրդ տալ երեխային շարունակել տալ երկաթի հավելում հեմոգլոբինի մակարդակը կարգավորվելուց հետո:
- Քայլ 3: Եթե երկու շաբաթ բուժվելուց հետո ձեր երեխայի հեմոգլոբինը չի բարձրանում, ապա ձեր բժիշկը կարող է բարձրացնել երկաթի հավելումի չափաբաժինը կամ կատարել հավելյալ հետազոտություններ հասկանալու համար, թե արդյոք բացի երկաթի պակասից սակավարյունության այլ պատճառներ ևս կան:[xv]
Կազմեց և թարգմանեց՝ Քրիստինե Բարսեղյանը
[i] http://kellymom.com/nutrition/vitamins/iron/; http://new-degree.ru/articles/consultant/iron/
[ii] http://new-degree.ru/articles/consultant/iron/
[iii] http://new-degree.ru/articles/consultant/iron/
[iv] http://kellymom.com/nutrition/vitamins/iron/
[v]Методические рекомендации для Европейского региона ВОЗ с акцентом на республики бывшего Советского Союза, Глава 7, стр 164
[vi] http://kellymom.com/nutrition/vitamins/iron/
[vii] http://www.irondisorders.org/women
[viii]Методические рекомендации для Европейского региона ВОЗ с акцентом на республики бывшего Советского Союза, Глава 7, стр 164
[ix] Методические рекомендации для Европейского региона ВОЗ с акцентом на республики бывшего Советского Союза, Глава 7, стр 133
[x] Методические рекомендации для Европейского региона ВОЗ с акцентом на республики бывшего Советского Союза, Глава 7, стр 125
[xi] http://www.askdrsears.com/topics/feeding-eating/family-nutrition/iron/8-ways-prevent-anemia
[xii] http://www.askdrsears.com/topics/feeding-eating/family-nutrition/iron/what-are-the-best-food-sources-of-iron; http://kellymom.com/nutrition/vitamins/iron/
[xiii] http://www.akev.ru/index.php/stati-dlya-mam/10080-zdorove-detej-i-zdorove-roditelej/10906-lr-45403189
[xiv] http://kellymom.com/nutrition/vitamins/iron/
[xv] http://www.askdrsears.com/topics/feeding-eating/family-nutrition/iron/3-steps-correct-your-childs-anemia
2 thoughts on “Երկաթի անբավարարությունը կրծքով կերակրվող երեխաների մոտ. կանխարգելում և հաղթահարում”
Comments are closed.